რას ნიშნავს მედიცინაში „ნაწლავური საკვები აუტანლობა“?

ბოლო წლებში კლინიკურ პრაქტიკაში ფართოდ გამოიყენება ტერმინი „კვების აუტანლობა“. ენტერალური კვების ხსენების შემდეგ, ბევრი სამედიცინო პერსონალი ან პაციენტი და მათი ოჯახის წევრები ტოლერანტობისა და აუტანლობის პრობლემას ერთმანეთთან აკავშირებენ. მაშ, რას ნიშნავს ზუსტად ენტერალური კვების ტოლერანტობა? კლინიკურ პრაქტიკაში, რა მოხდება, თუ პაციენტს ენტერალური კვების აუტანლობა აქვს? 2018 წლის კრიტიკული მედიცინის ეროვნული ყოველწლიურ შეხვედრაზე რეპორტიორმა ინტერვიუ ჩამოართვა ჯილინის უნივერსიტეტის პირველი საავადმყოფოს ნევროლოგიის განყოფილების პროფესორ გაო ლანს.

კლინიკურ პრაქტიკაში, დაავადების გამო, ბევრ პაციენტს არ შეუძლია საკმარისი რაოდენობის საკვები ნივთიერებების მიღება ნორმალური კვების გზით. ამ პაციენტებს სჭირდებათ ენტერალური კვების მხარდაჭერა. თუმცა, ენტერალური კვება ისეთი მარტივი არ არის, როგორც წარმოგვიდგენია. კვების პროცესში პაციენტებს უწევთ კითხვაზე პასუხის გაცემა, შეუძლიათ თუ არა მის ატანა.

პროფესორმა გაო ლანმა აღნიშნა, რომ ტოლერანტობა კუჭ-ნაწლავის ფუნქციის ნიშანია. კვლევებმა აჩვენა, რომ თერაპევტთა 50%-ზე ნაკლებს შეუძლია ადრეულ ეტაპზე სრული ენტერალური კვების ატანა; ინტენსიური თერაპიის განყოფილებაში მყოფი პაციენტების 60%-ზე მეტს კუჭ-ნაწლავის აუტანლობის ან კუჭ-ნაწლავის მოძრაობის დარღვევების გამო ენტერალური კვების დროებით შეწყვეტა აღენიშნება. როდესაც პაციენტს კვების აუტანლობა უვითარდება, ამან შეიძლება გავლენა მოახდინოს საკვების სამიზნე რაოდენობაზე, რაც არასასურველ კლინიკურ შედეგებამდე მიგვიყვანს.

მაშ, როგორ შევაფასოთ, აქვს თუ არა პაციენტს ენტერალური კვების მიმართ ტოლერანტობა? პროფესორმა გაო ლანმა აღნიშნა, რომ პაციენტის ნაწლავების ხმიანობა, ღებინება ან რეფლუქსი, დიარეა, ნაწლავის გაფართოება, კუჭში ნარჩენების მომატება და სამიზნე მოცულობის მიღწევა ენტერალური კვების 2-3 დღის შემდეგ და ა.შ. ინდექსის სახით შეიძლება შეფასდეს, აქვს თუ არა პაციენტს ენტერალური კვების მიმართ ტოლერანტობა.

თუ პაციენტი ენტერალური კვების გამოყენების შემდეგ არ განიცდის დისკომფორტს, ან თუ ენტერალური კვების გამოყენების შემდეგ განვითარდება მუცლის შებერილობა, დიარეა და რეფლუქსი, მაგრამ მკურნალობის შემდეგ შემსუბუქდება, პაციენტის მდგომარეობა შეიძლება ჩაითვალოს ტოლერანტულად. თუ პაციენტი აწუხებს ღებინებას, მუცლის შებერილობას და დიარეას ენტერალური კვების მიღების შემდეგ, მას უტარდება შესაბამისი მკურნალობა და შეჩერდება 12 საათის განმავლობაში, ხოლო სიმპტომები არ უმჯობესდება ენტერალური კვების ნახევრის ხელახლა მიღების შემდეგ, რაც განიხილება, როგორც ენტერალური კვების აუტანლობა. ენტერალური კვების აუტანლობა ასევე შეიძლება დაიყოს კუჭის აუტანლობად (კუჭის შეკავება, ღებინება, რეფლუქსი, ასპირაცია და ა.შ.) და ნაწლავების აუტანლობად (დიარეა, შებერილობა, მუცლის ღრუში წნევის მომატება).
პროფესორმა გაო ლანმა აღნიშნა, რომ როდესაც პაციენტებს ენტერალური კვების მიმართ აუტანლობა უვითარდებათ, ისინი, როგორც წესი, სიმპტომებს შემდეგი მაჩვენებლების მიხედვით უმკლავდებიან.
ინდიკატორი 1: ღებინება.
შეამოწმეთ, სწორ პოზიციაშია თუ არა ნაზოგასტრალური მილი;
საკვები ნივთიერებების შეყვანის სიჩქარის 50%-ით შემცირება;
საჭიროების შემთხვევაში გამოიყენეთ მედიკამენტები.
ინდიკატორი 2: ნაწლავების ხმები.
შეწყვიტეთ საკვები ნივთიერებების ინფუზია;
მიეცით წამალი;
ყოველ 2 საათში ერთხელ ხელახლა შეამოწმეთ.
მესამე ინდექსი: მუცლის შებერილობა/მუცლის ღრუშიდა წნევა.
მუცლის ღრუშიდა წნევას შეუძლია ყოვლისმომცველი ასახოს წვრილი ნაწლავის მოძრაობისა და შეწოვის ფუნქციის ცვლილებების საერთო მდგომარეობა და წარმოადგენს კრიტიკულად დაავადებულ პაციენტებში ენტერალური კვების ტოლერანტობის ინდიკატორს.
მსუბუქი ინტრააბდომინალური ჰიპერტენზიის დროს შესაძლებელია ენტერალური კვების შეყვანის სიჩქარის შენარჩუნება და ინტრააბდომინალური წნევის ხელახლა გაზომვა ყოველ 6 საათში ერთხელ;

როდესაც მუცლის ღრუში წნევა ზომიერად მაღალია, ინფუზიის სიჩქარე 50%-ით შეამცირეთ, ნაწლავის გაუვალობის გამოსარიცხად გადაიღეთ მუცლის ღრუს უბრალო რენტგენოგრაფიული სურათი და ტესტი გაიმეორეთ ყოველ 6 საათში ერთხელ. თუ პაციენტს მუცლის შებერილობა კვლავ აქვს, მდგომარეობის მიხედვით შეიძლება გამოყენებულ იქნას გასტროდინამიკური პრეპარატები. თუ მუცლის ღრუში წნევა მკვეთრად მომატებულია, უნდა შეწყდეს ენტერალური კვების ინფუზია და შემდეგ ჩატარდეს კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის დეტალური გამოკვლევა.
ინდიკატორი 4: დიარეა.
დიარეის მრავალი მიზეზი არსებობს, როგორიცაა ნაწლავის ლორწოვანი გარსის ნეკროზი, ცვენა, ეროზია, საჭმლის მომნელებელი ფერმენტების შემცირება, მეზენტერიის იშემია, ნაწლავის შეშუპება და ნაწლავის ფლორის დისბალანსი.
მკურნალობის მეთოდია კვების ტემპის შენელება, საკვები კულტურის განზავება ან ენტერალური კვების ფორმულის კორექტირება; დიარეის გამომწვევი მიზეზის ან დიარეის მასშტაბის მიხედვით მიზანმიმართული მკურნალობის ჩატარება. უნდა აღინიშნოს, რომ ინტენსიური თერაპიის განყოფილების პაციენტებში დიარეის განვითარების შემთხვევაში, არ არის რეკომენდებული ენტერალური კვების შეწყვეტა და უნდა გაგრძელდეს კვება, ამავდროულად, დიარეის მიზეზის დადგენა შესაბამისი მკურნალობის გეგმის დასადგენად.

მეხუთე ინდექსი: კუჭის ნარჩენი.
კუჭის ნარჩენებს ორი მიზეზი აქვთ: დაავადების ფაქტორები და თერაპიული ფაქტორები.
დაავადების ფაქტორებს მიეკუთვნება ხანდაზმული ასაკი, სიმსუქნე, დიაბეტი ან ჰიპერგლიკემია, პაციენტს გადატანილი აქვს მუცლის ღრუს ოპერაცია და ა.შ.;

მედიკამენტური ფაქტორები მოიცავს ტრანკვილიზატორების ან ოპიოიდების გამოყენებას.
კუჭის ნარჩენების აღმოფხვრის სტრატეგიები მოიცავს პაციენტის ყოვლისმომცველი შეფასების ჩატარებას ენტერალური კვების გამოყენებამდე, კუჭის მოძრაობის ხელშემწყობი პრეპარატების ან აკუპუნქტურის გამოყენებას საჭიროების შემთხვევაში და კუჭის სწრაფი დაცლის მქონე პრეპარატების შერჩევას;

თორმეტგოჯა ნაწლავის და ჯეჯუნის კვება ინიშნება კუჭის ჭარბი რაოდენობით ნალექის არსებობის შემთხვევაში; საწყისი კვებისთვის შეირჩევა მცირე დოზა.

მეექვსე ინდექსი: რეფლუქსი/ასპირაცია.
ასპირაციის თავიდან ასაცილებლად, სამედიცინო პერსონალი ცხვირით კვებამდე გადააბრუნებს და შეიწოვს სასუნთქი გზების სეკრეტს გონების დაქვეითების მქონე პაციენტებში; თუ მდგომარეობა იძლევა საშუალებას, ცხვირით კვების დროს პაციენტის თავი და მკერდი 30°-ით ან უფრო მაღლა ასწიეთ, ხოლო ცხვირით კვების შემდეგ ნახევარი საათის განმავლობაში შეინარჩუნეთ ნახევრად მწოლიარე პოზიცია.
გარდა ამისა, ასევე ძალიან მნიშვნელოვანია პაციენტის ენტერალური კვების ტოლერანტობის ყოველდღიური მონიტორინგი და თავიდან უნდა იქნას აცილებული ენტერალური კვების მარტივი შეწყვეტა.